پاسخ به یک گلایه شهروندی پس از یکسان‌سازی گلزار شهدای بهشت رضا(ع)
پاسخ مسئولان به گلایه‌های مردم و صاحب‌نظران درباره بهسازی مزار شهدا: همه تلاشمان را انجام می‌دهیم.
زهرا شریعتی | شهرآرانیوز؛ در گزارش‌های گذشته درباره وضعیت ساختاری گلزار شهدای بهشت‌رضا (ع) که نظر خانواده‌های شهدا، رزمندگان و راویان دفاع‌مقدس، صاحب‌نظران فرهنگی و برنامه‌ریزان شهری را در‌این‌باره نوشتیم، روشن شد که گلزار‌های شهدا به‌عنوان نمایشگاه و سندی مردمی و تاریخی با کارکرد‌های فرهنگی کم‌نظیر که مانع تحریف یا فراموشی فرهنگ ایثار و مقاومت بود، در طرح بهسازی یا بهتر بگوییم یکسان‌سازی گلزارها در دو دهه گذشته، به‌نوعی استحاله شده و تغییر فرم و تخریب نماد‌ها و نشانه‌های اصیل، کارکرد‌های آن را نابود یا تضعیف کرده است. در این گزارش هم پاسخ و راهکار مسئولان درباره گلایه‌ها و ایرادات وارده به این طرح (اعم از ضعف امکانات و تجهیزات لازم برای زائران شهدا، اشکالات عکس‌ها و نوشته‌های روی سنگ‌ها، کسب‌نکردن رضایت خانواده‌ها و دخالت غیرکارشناسانه و تغییرات کارکردی گلزارها) از نظرتان می‌گذرد.
ناگزیر از یکسان سازی
اظهارات مدیرکل بنیاد شهید و امور ایثارگران خراسان رضوی در حالی است که محمدرضا نوروزی، معاون توسعه مدیریت و منابع انسانی این اداره کل، ضمن تأیید یکسان سازی به عنوان تنها راه بهسازی گلزارها، از تداوم این طرح در روستا‌ها و شهر‌های کوچک استان، آن هم با رضایت معتمدان محلی، خبر می‌دهد: مزار‌های قدیمی، زیرسازی درستی نداشتند و هر آن امکان داشت ریزش کنند که این امر ضرورت بهسازی را دوچندان می‌کرد، اما بهسازی به صورت یکسان سازی که در دهه ۸۰ با نظارت بنیاد شهید و پیمانکاری شهرداری صورت گرفت، دستور تهران و سراسری بود؛ بنابراین استان‌ها موظف بودند مطابق آن نقشه ها، گلزارها را بازسازی کنند.
او ادامه می‌دهد: نمی‌دانم آن زمان از خانواده‌های شهدا برای این کار رضایت گرفته بودند یا نه، اما اگر بنا بود هر مزار به سلیقه خانواده شهید و به شکلی خاص بازسازی شود، باز هم سلایق قابل کنترل و تجمیع نبود و نهایتا منجر به نارضایتی می‌شد. بااین حال، بهسازی کنونی که در گلزار‌های استان انجام می‌شود، با اطلاع خانواده‌ها و معتمدان محلی و خیران است و حتی بعضا خودشان مشارکت اجرایی و مالی نیز دارند.
عظمت احیانشدنی
ناگفته پیداست که بنیاد شهید و امور ایثارگران، متولی ذاتی هر آن چیزی است که مربوط به شهداست، از جمله گلزار شهدا. حجت الاسلام والمسلمین مهدی حسن زاده نامقی، مدیرکل بنیاد شهید و امور ایثارگران خراسان رضوی، با ابراز تأسف از یکسان سازی مزار شهدا به عنوان موزه زنده و زبان گویای دوران دفاع مقدس که گله رهبر معظم انقلاب را هم در پی داشت، می‌گوید: هر کاری بکنیم دیگر نمی‌توانیم آن وجهه و عظمتی را که برگرفته از احساس و انگیزه پاک خانواده و هم رزمان شهدا بود، در گلزارها احیا کنیم، اما همه توانمان را به کار می‌گیریم که در حد بضاعت، وضعیت بهتر شود. اصولا رویکرد بنیاد شهید و امور ایثارگران، در تعامل با سازمان آرامستان‌های شهرداری پیگیری همین دغدغه رهبر معظم انقلاب و خانواده‌های شهداست.
او ادامه می‌دهد: پرواضح است که از وظایف ذاتی بنیاد، ترویج فرهنگ جهاد و شهادت است و بهسازی یکی از مصادیق زمینه‌ای ترویج این فرهنگ است؛ اما بضاعت بنیاد به تنهایی، پاسخگوی این مهم نیست و مشارکت همه نهاد‌ها دست کم در تأمین بودجه قانونی در این زمینه لازم است (مطابق قانون همه دستگاه‌ها موظف اند ۲۰ درصد بودجه ابلاغی را به ترویج فرهنگ جهاد و شهادت اختصاص دهند.)
رتبه ۳ شهدا، رتبه ۲۳ بهسازی گلزار شهدا
او با بیان اینکه شهرداری، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی و حوزه هنری سال ۱۴۰۱ بیشترین همکاری را با بنیاد شهید داشته اند و لازم است سایر دستگاه‌ها هم سهم خود را ادا کنند، یادآور می‌شود: خراسان رضوی با اینکه میان استان ها، بیشترین فاصله را تا مناطق عملیاتی داشته، از استان‌های پرشهید بوده است و رتبه سوم کشور را دارد، اما رتبه اش در زمینه سامان دهی گلزار شهدا ۲۳ است. اکنون با عزم جدی استاندار در مطالبه از دستگاه ها، شورای فرهنگ عمومی و شورای عالی ترویج حدود یک سال است که فعال شده است و جلساتی با ۶۷ مصوبه داشته اند که یکی از آن‌ها بهسازی گلزارهاست.
هرچند نه تنها وضعیت موجود گلزار شهدای بهشت رضا (ع)، بلکه وضعیت خود شهر مشهد هم رضایت بخش نیست. مشهد تنها شهر کشور است که به نام شهادت مزین شده و لازم است رنگ و بوی شهادت در آن پررنگ‌تر باشد؛ نه اینکه حتی ورودی شهر هم برخلاف آنچه در شهر‌هایی مثل تهران، قم و اصفهان می‌بینیم که المان‌هایی از شهدای شاخص نصب شده است، تبلیغات مراکز تفریحی یا رستوران‌ها باشد.
تبدیل تهدید به فرصت
مدیرکل بنیاد شهید و امور ایثارگران استان صحبتش را با این جمله که باید فرصت مسئولیت را برای خدمت مغتنم بدانیم، ادامه می‌دهد: با این رویکرد، تهدید وضعیت موجود را می‌توان به فرصت تبدیل کرد. به عنوان نمونه، باتوجه به اینکه طبق آمار، از ۱۱ هزار و ۵۰۰ تن از والدین شهدا، ماهانه ۴۷ نفر از دنیا می‌روند و آن‌ها هم که در قید حیات هستند، توان جسمی حضور و پیگیری امور را ندارند، تصمیم گرفتیم ضمن هماهنگی با مرکز امور مساجد، مدیریت و رسیدگی به تابلو‌های سرمزار‌ها را به پایگاه‌های بسیج واگذار کنیم تا هم تعلق خاطر و ارتباط معنوی نسل جوان با شهدا محقق شود، هم تأکید رهبر معظم انقلاب مبنی بر زنده نگهداشتن یاد و خاطره شهدا.
جای خالی مرکز فرهنگی شهدا
یکی دیگر از برنامه‌های بنیاد شهید برای تقویت فضای معنوی و کارکرد‌های فرهنگی گلزار شهدا به جبران فاجعه یکسان سازی و حذف آثار شهدا، برپایی موکب‌هایی با الگوبرداری از پیاده روی مسیر نجف-کربلا توسط مجموعه خادم الشهدا ست.
حجت الاسلام والمسلمین حسن زاده در این باره می‌گوید: علاوه بر مراسم مناسبتی مانند عرفه و شب‌های قدر که در گلزار برگزار می‌شود، خادمان شهدا نیز می‌توانند آخر هفته‌ها در آنجا موکب‌های پذیرایی، روایتگری، مداحی و... داشته باشند. پویش‌هایی مانند «عقد شهدایی» نیز ایده‌های خوبی دراین زمینه هستند که تجربه نشان داده است با استقبال گسترده مردم همراه می‌شوند. اما در مجموع جای مرکز فرهنگی شهدا خالی است.
او ادامه می‌دهد: گلزار شهدای اصفهان، مرکز فرهنگی خیلی خوبی مشتمل بر سالن اجتماعات، حسینیه، غرفه‌ها و فروشگاه‌های فرهنگی و... دارد، اما ما در مشهد که شهر شهادت است، فقط یک حسینیه با تجهیزات حداقلی داریم که انتظار می‌رود با همکاری شهرداری هر چه زودتر ساخته شود. در زمینه فضای سبز و سایه بان هم با شهرداری تفاهماتی داشته ایم، اما اجرای آن به تعویق افتاده است که به نظر می‌رسد مطالبات مردمی بتواند در این مسیر راهگشا باشد. به گفته او، در صورت وجود عزم جدی، بهسازی وضعیت کنونی ظرف دو سال آینده امکان پذیر خواهد بود.
شهرداری، هماهنگ با بنیاد شهید
ازآنجا که شهرداری، متولی بهشت رضا (ع) و مجری اصلاحات فرمی بنیاد شهید در گلزار شهداست، نظر مدیرعامل نظر مدیر عامل سازمان مدیریت آرامستان‌های شهرداری مشهد را نیز دراین باره جویا می‌شویم.
سیدمحمدصادق احمدی نیک با تأکید بر اینکه همه اقدامات شهرداری در گلزار شهدا با هماهنگی بنیاد شهید صورت می‌گیرد، سامان دهی وضعیت گلزار شهدا و پیگیری مطالبات خانواده‌ها را موضوع اولین جلسه خود با مدیرکل جدید بنیاد شهید و امور ایثارگران استان در اوایل اسفندماه ۱۴۰۲ اعلام می‌کند و درباره جزئیات آن می‌گوید: اولین موضوع موردبحث در این جلسه، المان‌های مزار شهدا یا همان تابلو‌های آلومینیومی نوستالژیک (حجله) بود که به درخواست خانواده‌ها در چند مدل ساخته شده و می‌توانند هر کدام را مایل بودند، انتخاب کنند تا به صورت رایگان بر مزار شهیدشان نصب شود. مزار‌هایی هم که تابلو ندارند، به دلیل مراجعه نکردن و نبود درخواست خانواده شان است که در صورت نداشتن بازمانده، به محض مشخص شدن لیست اسامی شان توسط بنیاد شهید، اقدام خواهیم کرد.
سال ۱۴۰۳، اجرای طرح مرکز فرهنگی گلزار شهدا
مسقف شدن گلزار شهدای بهشت رضا (ع)، دیگر اقدام موردتفاهم شهرداری مشهد و بنیاد شهید استان است، اما با وجود گذشت ۱۰ سال از این تصمیم، هنوز عملیاتی نشده است؛ مدیرعامل سازمان آرامستان‌های شهرداری در این باره توضیح می‌دهد: مسقف شدن گلزار (که البته به دلیل محدودیت‌های موجود شامل بخشی از آن خواهد بود) تنها بخشی از طرح جامع ساخت مرکز فرهنگی آنجاست که باید توسط بنیاد شهید ارائه شود، اما به علت پیچیدگی لازمه‌های آن، هنوز آماده نشده است؛ زیرا از کسب رضایت خانواده‌ها و هم گرا کردن طیف عظیمی از نظرات و سلایق مختلف گرفته تا حفظ نور و فضای سبز و... باید در آن لحاظ شود و این کار آسانی نیست.
به عنوان مثال اگر طرح، با متریال ساختمانی و بنایی ارائه شود، به دلیل نبود امکان عبور نور، فضای سبز گلزار دچار مشکل می‌شود و با نارضایتی خانواده‌ها و زائران مواجه خواهیم شد؛ اگر هم این گونه نباشد، ممکن است مقاومت و ماندگاری لازم و نیز هماهنگی با سایر بخش‌های طرح را نداشته باشد. به هرحال بنا شد این طرح طی دو ماه آینده به نتیجه برسد که در این صورت ما سال جدید، هم مطالعات، هم شروع کار اجرایی آن را در دستور کار داریم و با تأکید شورای شهر نیز حدود ۲۵ میلیارد تومان اعتبار برای آن در نظر گرفته شده است.
تقویت روشنایی، تسهیل رفت وآمد
احمدی نیک سایر اقدامات مربوط به شهرداری در سامان دهی گلزار شهدا را این گونه شرح می‌دهد: برای تأمین روشنایی، باتوجه به اینکه بیشتر درختان گلزار شهدا، کاج اند و سایه دارند، تجهیزات نوری هرقدر هم باشند، نور به وسط بلوک‌ها نمی‌رسد؛ بنابراین مقرر شد در کنار اصلاح فرمی درختان، پایه چراغ‌هایی نصب کنیم تا خصوصا برای مراسم مناسبتی، روشنایی کافی فراهم باشد.
او بیان می‌کند: همچنین برای تسهیل رفت وآمد خانواده و زائران شهدا نیز در فضای داخل بهشت رضا (ع) دو دستگاه ون برقی جمعا با ظرفیت بیست نفر در نظر گرفته ایم که در مسیر پایانه به گلزار شهدا تردد می‌کنند. همچنین برای مسیر مشهد به بهشت رضا (ع) نیز امکان تردد از آزادراه شهید شوشتری فراهم شده است که به این ترتیب زائران با سرعت بیشتر و مطمئن‌تر به بهشت رضا (ع) می‌رسند.
پایش مداوم سنگ مزار‌ها
او درباره شکایاتی که از کیفیت سنگ مزار‌ها و نوشته‌ها و تصاویر آن‌ها وجود دارد نیز اضافه می‌کند: در وهله نخست باید توجه داشت که سنگ از هر متریالی باشد، در اثر تکرر انقباض و انبساط (یخ زدن و گرم شدن) دچار خوردگی می‌شود، اما بااین حال، تخریب سنگ به هر دلیلی که باشد، ما وظیفه داریم رسیدگی کنیم و این مهم حتی بدون درخواست صاحب مزار، به صورت روزانه توسط همکاران ما در بهشت رضا (ع) رصد و پیگیری می‌شود. باوجوداین هر خانواده‌ای که از سنگ مزار شهیدش رضایت ندارد، می‌تواند به مدیر آرامستان بهشت رضا (ع) یا بخش فرهنگی شهرداری مراجعه کند.
به گفته احمدی نیک در زمینه فضاسازی فرهنگی و معنوی هم شهرداری بیشتر تسهیلگر است. طبعا یکی از مواردی که به این فضاسازی کمک می‌کند، حضور مداوم زائران از اقشار مختلف است که باید گفت در این عرصه همه صنوف و نهاد‌ها برای غبارروبی و برگزاری مراسم در گلزار شهدا به ما مراجعه می‌کنند، اما حضور مدارس در این میان خیلی کم رنگ است.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
